Bovenstaande vraag werd me tijdens het schrijfproces van de roman Niet alle kleine meisjes worden groot, veruit het meest gesteld.
Meerdere malen was het zelfs geen vraag, maar in het hoofd van m'n gesprekspartner al een vaststaand feit: ‘Wat goed dat je het verhaal opschrijft, zodat je alles kunt verwerken.’
Hierdoor voelde ik me wel eens in de verdediging geduwd. Ik houd niet van NIVEA. (Niet Invullen Voor Een Ander).
Van de andere kant begrijp ik deze vraag ook wel. Immers overal lees je dat schrijven helend werkt bij verlies of andere gebeurtenissen.
Hoe zit dat dan bij mij?
Terug in de tijd
Al op jonge leeftijd schreef ik schriften vol. Het ging over van alles. Waargebeurde, maar ook verzonnen verhaaltjes vertrouwde ik toe aan het papier.
Na de geboorte van mijn oudste was het dan ook logisch dat ik een soort van dagboek bij ging houden, waarin ik allerlei gebeurtenissen en de door hem behaalde mijlpalen opschreef.
Deze gewoonte zette zich na de extreme vroeggeboorte van Lisa door. Met haar 790 gram in dat glazen nest op de Neonatologie, gebeurde er zoveel, dat ik dit nauwelijks kon bevatten, laat staan onthouden.
Daarnaast had ik door het HELLP-syndroom een flinke optater gehad. Mijn spanningsboog was kort en mijn geheugen was net een vergiet.
Elke dag pende ik in mijn dagboek, een mooie agenda van Marjolein Bastin. Door de dingen op te schrijven hoefde ik allerlei medische informatie niet te onthouden. Daarnaast vertrouwde ik mijn diepste gevoelens toe aan het papier.
Rouwen
Ook na Lisa’s overlijden schreef ik agenda’s vol. Waar gezegd wordt dat de tijd alle wonden heelt, had ik een haat-liefde verhouding met de tijd.
Elke dag die verstreek liet me verder wegdrijven van de dagen dat Lisa er nog was. Krampachtig probeerde ik alles wat met haar te maken had, vast te houden in mijn hoofd en hart. De tijd kon ik echter niet stilzetten en voor mijn gevoel, glipte er veel tussen mijn vingers weg. Ik vergelijk het met zand wat je vast wil houden. Als je dat met dichtgevouwen handen doet, glijdt het zand sneller tussen je vingers door, dan als je je handen als een kommetje, ontspannen, tegen elkaar houdt.
De tijd verstrijkt
Ik weet nog goed hoe ik me voelde tijdens de eerste oud op nieuw, na Lisa’s overlijden.
Tranen rolden over mijn wangen, toen het middernacht was. Het jaar waarin Lisa er nog was, lag ineens achter me. Lisa leek en voelde verder weg dan ooit en geloof me, dit is het allerlaatste wat je als moeder wil voelen…
Langzaam naderde april, de maand waarin Lisa was geboren en vijf jaar en vijf dagen later, overleden was. Als in slow motion kwamen de beelden voorbij.
Eigenlijk begon het al een week of vier ervoor. Als een berg zag ik op tegen de herbelevingen, die zich zouden aandienen en tegelijkertijd voelde het als een ontmoeting met mijn kleine meisje.
Uiteraard schreef ik ook nu weer alles op. Dit zorgde voor ruimte in mijn hoofd.
In de jaren erna was ik elke keer in april ziek. Het leek alsof de fysieke en mentale pijn van het gemis, mijn weerstand zo erg aantastte, dat virussen vrij spel hadden in mijn lijf.
Golven van de zee
Door me te verdiepen in het rouwproces, leerde ik dat rouwen is als eb en vloed. Het komt en het gaat met dat verschil dat in de getijden van de zee, enige regelmaat zit. Rouw is daarentegen onvoorspelbaar.
Op het moment dat het verdriet zich terugtrok en ik dacht dat het beter met me ging, werd ik overspoeld door een tsunami die me deed happen naar adem. Ik dreigde kopje onder te gaan en het gemis om Lisa zorgde letterlijk voor hartzeer.
In de loop der jaren leerde ik niet te gaan spartelen en te
proberen mijn hoofd boven water te houden, maar om mee te deinen op de golven, zoals die zich aandienden. Ik probeerde erop te vertrouwen dat het allesoverheersende gevoel, dat me vleugellam maakte, van tijdelijke aard was.
Verbinding
Wat ik al snel ontdekte was, dat als het me lukte om op de momenten dat ik overspoeld dreigde te worden, te vertragen, ik meer verbinding voelde met Lisa.
In plaats van mee te rennen in de waan van de dag, waarin alles sneller moet, stond ik letterlijk en figuurlijk stil in het moment. Precies zoals Lisa dit zo goed kon.
Op die momenten ontstond er juist ruimte om Lisa te gedenken door foto’s en filmpjes te kijken, door over haar te praten met mensen die haar gekend hadden en kaarsjes te branden.
Ik leerde het gemis en verdriet te omarmen en te koesteren op een positieve manier. Dit zorgde vervolgens weer voor diepe verbinding met Lisa.
"Fictie is het vinden van de juiste invalshoek en toon die recht doen aan je verhaal en boeiend zijn voor de lezer."
Voorbereiding op het schrijven
Voordat ik begon met het daadwerkelijke schrijven van het manuscript, las ik heel veel boeken, waarin mensen schreven over (een deel van) hun leven.
Sommige boeken waren in dagboekvorm uitgebracht, in andere boeken kwam nog geen dialoog aan te pas. Daar werd alleen maar in verteld. Beide boekvormen zijn uiteraard prima, als je je als schrijver daar goed bij voelt.
In andere boeken lag een soort van negatieve deken over de woorden. Alsof de auteur nog vol zat met boosheid, over wat er gebeurd was.
Nu is het vaak makkelijker om te bedenken wat je niet wilt, dan om uit te spreken wat je wel wilt.
Tijdens het lezen van Spelen met je leven van Nanda Huneman, kwam ik er steeds meer achter dat ik mijn verhaal wilde vermengen met fictie.
Zij schrijft: “Fictie is het vinden van de juiste invalshoek en toon die recht doen aan je verhaal en boeiend zijn voor de lezer”
Dat was precies wat ik wilde: schrijven voor de lezer. Het moest een roman worden, gebaseerd op ware gebeurtenissen.
Voor mezelf had ik al genoeg opgeschreven in die stapels dagboeken, die me nu overigens goed van pas kwamen.
Beginnen met schrijven
Na alle vergaarde kennis was het tijd om te beginnen met schrijven.
Volgens Nanda’s theorie, schreef ik het eerste manuscript, met uitzondering van het laatste deel, puur voor mezelf. Met eigen namen en redelijk waarheidsgetrouw.
Hoe mijn verdere schrijfreis verliep, kun je hier lezen.
Mijn doel was dus om het boek voor de lezer te schrijven en niet omdat ik nog iets te verwerken had.
Tijdens de diverse schrijfscholingen die ik volgde en de schrijf-coaching van auteur Sietske Scholten, kreeg ik steeds meer inzichten, hoe je zoiets aanpakt. Daarnaast is schrijven, schrijven, schrijven absoluut aan te raden. En feedback vragen en ontvangen. Hiervan groei je alleen maar.
Korsten eraf
Na een stuk of drie schrijfrondes, die soms behoorlijk confronterend waren, was er geen ontkomen meer aan: het laatste deel van het boek moest geschreven. Het deel waarin Lisa komt te overlijden.
De opzet van mijn verhaal was, dat de lezer als het ware in het hoofd kan kijken van Rosalie, het hoofdpersonage. Wat denkt ze, wat voelt ze en wat zegt ze? Dit moest ik zo doorzetten, zeker bij het laatste deel.
Om dit op een zo geloofwaardige manier te kunnen doen, moest ik terug naar toen. Naar de tijd dat Lisa nog leefde en de emoties die ik na Lisa’s overlijden voelde.
De rauwe werkelijkheid, de verbijstering, de verwarring en het ongeloof, om maar wat te noemen dienden zich keihard aan. ’s Nachts schoot ik huilend wakker uit nachtmerries die zich aandienden. Het verleden werd heden en omgekeerd.
Meer dan eens vroeg ik me af waar ik aan begonnen was. Wat ik mezelf aandeed.
Het leek alsof de korsten met één ruk van de wonden werden getrokken. Open en bloot lagen ze aan de oppervlakte, van elke dag die ik nog schrijven moest. Ik stond ermee op en ging ermee naar bed en was enorm opgelucht toen ik op zondagavond, 6 november de allerlaatste punt zette en het manuscript naar mijn redacteur stuurde.
Antwoord op de vraag
Wellicht is het overbodig om deze alinea te typen, maar ik doe het toch.
Na het lezen van dit blog, is het vast wel duidelijk geworden dat ik het boek niet voor mijn verwerking heb geschreven. Integendeel, het heeft me soms meer gekost dan gezond was voor me.
Ik ben dan ook enorm dankbaar dat Uitgeverij Elikser iets zag in mijn verhaal en het heeft willen uitbrengen, op precies de dertigste geboortedag van Lisa.
Wil jij ook een (levens)verhaal schrijven, dan hoop ik van harte dat ik je heb weten te inspireren met dit blog.
Heb je vragen of opmerkingen? Voel je vrij me een reactie te sturen via onderstaand contactformulier of stuur me een berichtje op Instagram of LinkedIn.
Reactie plaatsen
Reacties